Cryogene koelers van ThermoKing zijn
stil en snel, maar gebruikers klagen over de hoge kosten.
Thermo King
lanceerde vorig jaar het cryogene koelsysteem in Nederland.
Het aantal gebruikers groeit langzaam, en er zijn weinig technische klachten
bekend. In Nederland worden acht tankstations voor vloeibaar
CO2 — de 'brandstof' van het systeem —
gebouwd; daarvan zijn er vijf inmiddels operationeel. Wel zijn
er kritische geluiden over het hoge verbruik
en de daaraan verbonden kosten.
— foto: Aftanken van een cryogeen koelsysteem is lastiger
dan van een diesel-aangedreven koelsysteem. En het verbruik is hoog.
Het is een hele nieuwe techniek: cryogeen koelen. Thermo King kwam er vorig jaar
mee, en zegt patent te hebben op deze koeltechniek. Dat lijkt een overbemeten
claim, maar hoe het ook zij, het Amerikaanse bedrijf heeft
twee zeer compacte koelunits op de markt gebracht die in de praktijk
goed blijken te werken.
En stil. Lonneke van Kerkfort van
Thermo King Nederland:
"Klanten van ons denken weleens dat-ie het niet meer doet. Maar
hij werkt gewoon bijna geluidloos." De stilte is dan ook voor sommige verladers — zoals supermarktketen Spar —
een argument om te kiezen voor cryogeen koelen.
Cryogene koelmachines werken met CO2
(kooldioxide) onder hoge druk, opgeslagen in een tank. De vloeistof wordt door de laadruimte
geleid en komt in een zogenaamd evaporator-spiraal, waarin hij
verdampt tot CO2 gas, waardoor het spiraal extreem afkoelt. Een ventilator blaast
lucht langs de spiraal, en voilà, de koude lucht wordt de laadruimte
geblazen. Het verdampte CO2 wordt via een leiding
afgevoerd naar buiten en komt niet in de laadruimte.
— foto: Werking van cryogene koeling. Vanuit de
tank gaat de CO2 naar de verdamper waar het expandeert en voor koeling zorgt.
Het CO2 dat hiervoor wordt gebruikt, komt uit de industrie, als afvalproduct
van verbranding. Steeds meer fabrieken gaan ertoe over om het CO2 op te vangen,
het kan bijvoorbeeld goed worden gebruikt in kassen (gaan de planten
goed van groeien) en dus nu ook als medium voor koelsystemen. Thermo King noemt het
een duurzaam systeem omdat het om recycling van broeikasgas gaat.
Maar op de claim van milieuvriendelijkheid van cryogeen koelen
valt wel wat af te dingen. Alle energie waarmee
de laadruimte wordt gekoeld is er namelijk ingestopt door het CO2 van gas
naar vloeistof te persen
— met behulp van
industriële installaties die veel energie gebruiken.
Hoe wordt die energie opgewekt?
In de reclame-uitingen van
Thermo King wordt dàt nergens
vermeld. In feite is het dus zo, dat de uitstoot die de koelmachine normaal
bij de oplegger veroorzaakt, verschoven wordt naar de industrie. En de industrie
verschuift een stukje CO2-uitstoot van de fabrieken naar het transportmaterieel.
Daarnaast komt er nog een aantal omrijkilometers bij voor
transporteurs die steeds hun CO2-tanks moeten vullen.
Thermo King heeft twee cryogene koelunits op de markt gebracht: de
CryoTech CT-10
en de CryoTech CT-15.
De eerste is voor koelbakken, de tweede voor trailers. De CT-15
heeft bovendien een extra dieselmotortje voor als de laadruimte ook nog
verwarmd moet kunnen worden. Het zijn compacte
systemen, veel kleiner dan een dieselkoelmotor. De CT-15 weegt bijvoorbeeld
145 kg, de bijbehorende verdamper (afhankelijk van het type) 38 of 54 kg.
Wel hangt er een tank aan het chassis, die leeg 207 kg en volgetankt 696 kg
weegt. Mocht de brandstof opraken, dan is er geen backup — ook een nadeel
want de traditionele diesel is natuurlijk overal verkrijgbaar.
We zijn nieuwsgierig naar de ervaringen van gebruikers.
Marco Prins, mede-directeur van Vlug Transport uit
Middenbeemster, heeft vier systemen lopen, zowel op bakken als
op trailers, en meldt dat de betrouwbaarheid goed is. "Het systeem koelt
ontzettend snel, zo snel dat je moet uitkijken dat hij niet
doorschiet. Chauffeurs moeten erop letten dat ze de deuren
niet te lang openen, want dan gaat deze cryogene koeler
weer hard aan het werk. Het hoge verbruik vinden wij een aandachtspunt. We
betalen nu 15 cent per kilo vloeibaar CO2, we hopen dat dat in de toekomst
nog goedkoper wordt als er meer gebruikers komen." Het verbruik van CO2 hangt
natuurlijk af van de omstandigheden, maar 150 tot 200 kg op een werkdag
is niet ongewoon. Dat is zo'n 20 tot 30 euro per voertuig per dag.
Vlug heeft
nog een viertal systemen in bestelling. Het bedrijf tankt in
Amsterdam, maar binnenkort komt er een pompstation in Alkmaar bij.
Tielbeke Transport uit Lemelerveld heeft sinds een half jaar
twee opleggers met een Thermo King CT-15. Directeur Ernst-Jan Dorpelo
laat weten dat de lage geluidbelasting en milieu-argumenten
ten grondslag liggen aan de keus. De trailers hebben standplaats
Zwolle, ze tanken in Apeldoorn en Zwolle.
Hij is tevreden over de koelprestaties, maar heeft net als zijn collega-vervoerder
moeite met de hoge kosten. "De aanschaf is al duurder en de
verbruikskosten zijn hoog, dus al met al loopt de rekening toch wel
hoog op. Maar buiten kijf staat dat het systeem snel en stil is."
Thermo King Nederland laat weten dat cryogene koelsystemen inderdaad
duurder zijn in aanschaf, maar dat de onderhoudskosten lager zijn, vanwege
de eenvoud van het systeem en het geringe aantal bewegende onderdelen.
Carrier Transicold,
de concurrent van Thermo King, bouwt geen cryogene koelsystemen.
"Wat Carrier in eerste instantie verkoopt, is garantie van de koelketen.
Een koelmachine moet het overal en altijd doen, voor alle toepassingen binnen een aanvaardbaar
'costs of ownership'.
Met een cryogene koelsysteem als omschreven kunnen wij dat niet garanderen,"
aldus account manager Jan van de Pas.
Met gebruik van diverse technieken is Carrier bezig aan het
terugbrengen van de CO2-footprint van zijn machines. Nieuwe koelmiddelen,
alternatieve aandrijvingen, gesloten compressorsystemen, dat zijn enkele
van de ontwikkelingen.
Zo levert Carrier tegenwoordig electrisch aangedreven koelers, direct vanaf
de voertuigmotor aangedreven koelers en koelsystemen die werken
met eutectische platen: grote gekoelde platen in de laadruimte die
hun koude geleidelijk afstaan tijdens de rit.
(7 december 2011)
Reacties.
Het is niet zo dat transporteurs moeten omrijden om te kunnen tanken.
Alle huidige tankstations zijn in overleg met de klanten daar gepositioneerd
waarvoor het voor hen het meest gunstig is. Wij zijn vorig jaar
gestart met het openen van tankstations en hebben de
locaties niet ‘zo maar’ bepaald. Om cryogene koeling
een succes te laten worden, spelen de tankstations
juist een cruciale rol. Dat onze klanten moeten omrijden, klopt niet,
omdat onze tankstations ook nog eens op bepaalde routes van klanten liggen.
Alles in overleg.
Lonneke van Kerkfort, Thermo King Transportkoeling bv
